Vertrouwen in nieuwe koning stabiel; Willem-Alexander minder boeiend en ‘dicht bij het volk’ dan Max

Gepubliceerd: 23-04-2013

Steun monarchie stabiel, roep om republiek blijft zwak
 
In 2013, het jaar van de troonswisseling, blijkt de steun voor de monarchie onverminderd groot. Bij de keuze ‘Moet Nederland een koninkrijk blijven, of een republiek worden?’ kiest een grote meerderheid (85%) van de Nederlanders voor behoud van de monarchie. Slechts 15% wil een republiek. Een bijna even groot percentage (80%) heeft vertrouwen in het koningschap van Willem-Alexander. Echter, hij wordt aanmerkelijk minder ‘boeiend’ gevonden dan een paar jaar geleden. De afgenomen macht van het staatshoofd – sinds 2012 speelt deze geen rol meer bij de kabinetsformatie – kan op brede instemming rekenen. De invloed van de koning(in) wordt momenteel door de helft goed gevonden, terwijl een derde wil dat de koning helemaal geen wettelijke invloed moet hebben. Dit alles blijkt uit onderzoek[1] van TNS NIPO, dat vergelijkbaar onderzoek al sinds de jaren zestig uitvoert.
 
Maxima meest dicht bij het volk, meest boeiend en progressief
Voor zowel koningin Beatrix, prins Willem-Alexander als prinses Maxima is gevraagd of de Nederlanders ze ‘dicht bij het volk’ vinden staan en of men ze boeiend of progressief vinden. Op alle fronten scoort Maxima het hoogst. Nederlanders vinden Maxima twee keer zo vaak boeiend als Willem-Alexander (83% versus 42%). Zes op de tien Nederlanders vinden dat Willem-Alexander dicht bij het volk staat. Lang niet zo veel als Maxima (84%), maar meer dan zijn moeder Beatrix (55%). 


 
Acht op de tien vinden dat Beatrix het goed deed (doet) als staatshoofd (wat een lichte daling is) en Willem-Alexander wordt door 81% geschikt geacht als staatshoofd (wat eveneens een lichte daling is).
 
Beatrix
Kijken we naar het oordeel over afzwaaiend koningin Beatrix, dan blijkt zij de afgelopen vier jaar duidelijk ‘dichter bij het volk’ is komen te staan: ruim de helft (55%) vindt dat dit van toepassing is, terwijl dat in 2007 tot en met 2009 minder dan de helft van de Nederlanders gold. Koningin Beatrix wordt nog altijd door de helft (51%) ‘boeiend’ gevonden, 80% vindt dat ze het goed doet als staatshoofd. Minder dan een kwart (21%) vindt haar progressief.
 
 
 
Koningin Beatrix dichter bij volk
   
1996
 
1999
Apr
2000
Apr
2003
Apr
2004
Apr
2005
Apr
2007
Nov. 2007 Apr 2008 Apr 2009 Apr. 2013
  % % % % % % % % % % %
Boeiend - - 44 52 46 43 49 50 51 53 51
Dicht bij het volk 61 55 34 45 33 37 49 43 46 46 55
Progressief 38 26 21 22 20 22 24 24 24 24 21
Doet het goed als staatshoofd - - - 80 81 81 87 88 86 85 80
 
 
Willem-Alexander
In vergelijking met vier jaar geleden wordt aankomend koning Willem-Alexander beduidend minder boeiend en progressief gevonden. Hij wordt nu minder boeiend dan zijn moeder gevonden en noteert een score (42%) die de helft is van wat maxima hier scoort (83%). Ook staat hij nu minder dicht bij het volk dan vier jaar geleden. Daar staat tegenover dat een ruime en stabiele meerderheid (81%) hem geschikt acht als staatshoofd. De conclusie dringt zich op dat enige distantie en degelijkheid wellicht passend worden geacht voor de functie van staatshoofd.

Willem-Alexander minder dicht bij volk, minder boeiend en minder progressief, maar geschikt als staatshoofd
 
   
1999
April
2003
April
2004
April
2005
April
2007
Nov. 2007 Apr. 2008 Apr. 2009 Apr. 2013
  % % % % % % % % %
Geschikt als staatshoofd 68 76 78 80 82 86 86 83 81
Dicht bij het volk 66 68 67 65 75 73 74 77 62
Boeiend   48 47 47 56 53 55 62 42
Progressief 38 38 40 40 44 47 47 54 35
 

Maxima
Nog altijd een grote meerderheid vindt aankomend koningin Maxima boeiend (83%) en dicht bij het volk staan (84%). Zij wordt inmiddels beduidend minder ‘progressief’ gevonden dan enkele jaren geleden (nu 51%, in 2009 64%).
Maxima nog altijd ‘dicht bij het volk’ en ‘boeiend’,  minder ‘progressief’
 
  April
2003
April
2004
April
2005
April
2007
Nov.
2007
Apr.
2008
Apr.
2009
Apr. 2013
  % % % % % % % %
Dicht bij het volk 81 81 86 89 87 89 87 84
Boeiend 84 80 85 86 85 87 88 83
Progressief 50 54 60 57 63 66 64 51
 
Acht op tien Nederlanders hebben vertrouwen in koningschap Willem-Alexander
Acht op de tien Nederlanders (80%) geven aan zeer veel vertrouwen te hebben in het koningschap van Willem-Alexander, een op de tien (10%) mensen ziet zijn koningschap niet echt of helemaal niet zitten. De afgelopen tien jaar heeft standaard 80% tot 87% vertrouwen (gehad) in het (aanstaande) koningschap van Willem-Alexander.

Acht op tien Nederlanders hebben vertrouwen in koningschap Willem-Alexander
 
  April
2003
April
2004
April
2005
April
2007
April 2008 April 2009 April 2013
  % % % % % % %
Zeer veel vertrouwen 28 28 21 30 27 34 25
Tamelijk veel vertrouwen 53 52 60 53 60 48 55
Tamelijk weinig vertrouwen 8 7 6 6 5 5 7
Zeer weinig vertrouwen 3 3 3 2 2 2 3
Weet niet \ geen mening 8 11 10 9 6 10 10
 
Steun monarchie stabiel
Als Nederlanders moeten kiezen tussen behoud van de monarchie of een republiek, dan houdt de overgrote meerderheid (85%) vast aan de monarchie.[2] Aan het begin van deze eeuw zagen we een lichte daling in de steun voor de monarchie, maar dit stabiliseerde na 2003. De afgelopen tien jaar blijft het percentage mensen dat de monarchie steunt stabiel tussen de 80% en 87%.
 
Nederland is een koninkrijk met de Koningin als staatshoofd. Sommige andere West- Europese landen zijn republieken met een president als staatshoofd. Wat is volgens u het beste voor ons land: dat Nederland een koninkrijk blijft of dat Nederland een republiek wordt?
 
Op respons ‘64 ‘69 ‘76 ‘80 ‘95 ‘96 ‘99 ‘00 ’03
maart
‘04 ‘05 ’07
april
’07 nov. ‘08
april
’09 april ‘11
april
‘13
april
  % % % % % % % % % % % % % % % % %
Monarchie 91 89 93 88 93 95 91 90 81 86 86 87 87 85 87 87 85
Republiek 9 11 7 12 7 5 9 10 19 14 14 13 13 15 13 13 15
 
Meerderheid tevreden over terugdringen macht vorst(in)
De beslissing van de Tweede Kamer uit 2012 om het staatshoofd geen rol meer te laten spelen in de formatie lijkt in goede aarde te vallen. Omgerekend de helft (48%) van de mensen vindt dat de huidige invloed van de Koning momenteel ‘precies goed’ is, 18% vindt dat de koning meer macht moet krijgen en 34% vindt dat de koning helemaal geen wettelijke invloed zou moeten hebben.
 
Ter vergelijking: in 2011 – toen de Kroon nog wel degelijk invloed had bij de formatie - gaf slechts één op de twintig Nederlanders (5%) aan dat de koning(in) meer macht moet krijgen, twee derde van de Nederlanders (65%) aan dat de macht van de koning(in) precies goed is.[3]. Drie op de tien Nederlanders (30%) gaven toen aan dat het staatshoofd geen wettelijke invloed moet hebben, nu zegt een derde (34%) dat.
 
In Nederland heeft de koningin een zekere invloed op de politiek. Bij kabinetsformaties wijst zij bijvoorbeeld informateurs en formateurs aan. In de meeste Scandinavische landen heeft de koning of koningin totaal geen invloed op de politiek en is de functie zonder wettelijke macht. Waar gaat uw voorkeur naar uit? (2000, 2003, 2007, 2011)
 
In Nederland had de koning(in) lang een zekere invloed op de politiek. Bij de kabinetsformatie wees zij bijvoorbeeld informateurs en formateurs aan. Sinds 2012 heeft de Tweede Kamer echter besloten dat de kroon geen rol meer speelt bij de kabinetsformatie. In de meeste Scandinavische landen heeft de koning of koningin totaal geen invloed op de politiek en is de functie zonder wettelijke invloed. Waar gaat uw voorkeur naar uit? (2013)
 
Op respons[4] 2000 April
2003
April
2007
April
2011
April 2013
  % % % % %
Moet meer macht krijgen 5 11 10 5 18
Precies goed 66 60 68 65 48
Geen wettelijke invloed 29 30 22 30 34



Tot slot: welke typering zou bij koning Willem-Alexander passen? We legden enkele opties voor. Meest populair zijn waterkoning (21%), warme verbinder (19%) en sportkoning (17%). De bijnaam ‘Koning Pils’, hoewel ooit populair, wordt door slechts 6% genoemd.

Bij verspreiding of publicatie de bron TNS NIPO gebruiken.

Voor meer informatie:
 
Tim de Beer
t. 020 522 53 99
e. tim.de.beer@tns-nipo.com
 
Peter Kanne
t. 020 522 59 24
e. peter.kanne@tns-nipo.com
 
Onderzoeksverantwoording
Onderzoeksnummer: D0542. Onderzoeksmethode: TNS NIPObase CAWI.
Aan het onderzoek werkten 1.007 Nederlanders van 18 jaar en ouder mee.
Veldwerkperiode: 12 april tot en met 16 april 2013 (aan de vooravond van het NOS/ RTL-interview met Willem-Alexander en Maxima).
 
De steekproef is getrokken op basis van de ideaalcijfers voor geslacht, leeftijd, opleiding, gezinsgrootte, regio en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen 12 september 2012.
 
De resultaten zijn herwogen op geslacht, leeftijd, opleiding, gezinsgrootte, stemgedrag bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer op 12 september 2012 en regio.


[1] Uitgevoerd vóór het interview met Willem-Alexander en Maxima.
[2] Alleen de respondenten die hier een antwoord konden geven zijn in deze tabel meegenomen. De ‘weet niet / geen mening’-categorie (april 2003: 7%, 2004: 13%, 2005: 10%, april 2007: 11%, november 2007: 8%, april 2008: 9%, april 2009: 10%, april 2011: 9%, april 2013: 18%) is buiten beschouwing gelaten.
[3] Alleen de respondenten die hier een antwoord konden geven zijn in deze tabel meegenomen. De ‘weet niet / geen mening’-categorie (2011: 6%, 2013: 10%) is buiten beschouwing gelaten